Bilgisayarda çalışır durumdaki donanım birimlerinin ve yazılımlarının kontrolünü yapan ve bilgisayarı daha rahat bir şekilde kullanabilmemize yardımcı olan yazılım sistemidir. Bugünkü yazımızda işletim sistemi nedir, ne işe yarar? İşletim sistemi nasıl çalışır, çeşitleri nelerdir gibi soruların cevabını arayacağız.
Gün içinde kullandığımız bilgisayarlar, tabletler, akıllı telefonlar gibi teknolojik aletlerde işletim sistemleri bulunur. Bilgisayar üretiminden sonra yüklenen işletim sistemi istenildiği takdirde silinebilir. Silindikten sonra tekrar yükleme yapılabilir ve hatta başka bir işletim sistemi ile değiştirilebilir.
İşletim Sistemi Nedir?
Sıkça sorulan sorulardan biri işletim sistemi nedir? Büyükten küçüğe bilgisayarda çalışan programlar, işletim sistemine ihtiyaç duyarlar. Dolayısıyla bilgisayardaki programlar çalıştırılmadan önce işletim sistemi yardımı ile programların ana bellek kısmına yerleştirilmesi gerekir. Bu genelde bilgisayarın ilk açıldığı aşamada otomatik yapılır, HHD’ deki işletim sistemi RAM’e yüklenir. Bir işletim sisteminden beklenen donanım ve yazılım kaynaklarının beraber ve düzgün işletilmesidir.
Tarihçe
İşletim sistemlerinin tarihçesine bakacak olursak; ilk gerçek bilgisayarı İngiliz matematikçiler tasarlamıştır. Fakat o yıllarda teknoloji yetersiz olduğu için işletim sistemi yoktu. 1.4.1. Birinci Nesil İşletim Sistemleri’nde 2. Dünya Savaşı’na kadar çok fazla gelişme olmamıştır. Ancak 1940’lı yıllarda Harvard Üniversitesi ve Princeton Üniversitesin’ deki araştırmacılar ve Amerika ile Almanya’ daki diğer araştırmacıların çalışmaları ile bazı sayısal makineler geliştirilmiştir. Bu sayısal makinelerin yapımında vakum tüpleri kullanılmıştır. Ancak bu makineler çok büyük ve bugünkü bilgisayarlardan çok daha yavaş çalışmaktaydı. O dönemlerde makineyi tasarlayan, imalat yapan, programlayan, işleten ve bakım yapan kişiler aynı kişilerdi. İşletim sistemi diye bir şey bilinmiyordu. Daha sonra 1950’li yıllarda kartlı makineler gelişmeye başladı. Programlar kartlara yazıldı ve okutuldu. Sonraki yıllarda ise İkinci Nesil, Üçünü Nesil, Dördüncü Nesil İşletim Sistemleri geliştirildi.
İşletim Sistemi Ne İşe Yarar?
İşletim sistemleri ne işe yarar sorusu birçok kullanıcı tarafından merak edilmekte. Uygulama kodları donanımlar tarafından sürdürülür. Buna rağmen bellek atama, girdi/çıktı gibi fonksiyonlar için gereken programlar ile bilgisayar arasında aracı konumdadır. Bilgisayarın kütük sistemine erişim sağlamak, aynı anda çalışır pozisyonda çok fazla program için yeteri kadar sistem kaynağı ayırmak ve birbiri ile çakışmamasına yardımcı olmakta işletim sisteminin görevlerindendir.
İşletim sisteminin görevlerine genel olarak bir göz atalım:
- Çevre ile programlar arasında iletişim sağlar
- Saklama aygıtlarındaki dosyalara bir düzen oluşturmak ve o şekilde ulaşmak için dosya yönetim sistemi oluşturur
- Programlar arasında veri iletişimi sağlar
- Çok kullanıcılı sistemlerde kaynaklara güvenli erişim imkanı sağlar
- Sistem belleğini yönetmek, disk tamponu gibi olanaklar sağlamak ve belleğin etkili bir biçimde çalışmasını sağlamak
- Kullanıcının programları çalıştırmasına yardımcı olmak, kullanıcının komutlar vermesini sağlamak
İşletim Sistemi Nasıl Çalışır?
İşletim sistemi bilgisayar açıldığı anda çalışmaya başlar. Üzerinde çalışılan proje yazılımı ile ilgilenir. Belirli bir düzen içinde çalışır.
İşletim sistemi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:
Bilgisayar alırken işletim sisteminin yüklü olup olmadığına dikkat edilmelidir. Bilgisayar için en iyi işletim sistemi Windows’tur. Piyasadaki bütün yazılımlar Windows işletim sistemine uygundur.
İşletim sistemi nasıl çalışır sorusunu cevaplamak için ‘Başlat’ menüsünde ‘Tüm Programlar’ seçeneğinin altında yer alan küçük sembolleri kullanırız. Örneğin Paint programının sembolü çizim kalemlerine sahip olan bir kavanozdur. Kelime işlemci programlar ise yazılı bir defter sayfası ile sembolize edilir.
İşletim Sistemi Çeşitleri
En çok bilinen işletim sistemi Windows’tur. Amiga, Pardus, Chromium, Linux, Unix, MacOs ve Android olmak üzere birçok işletim sistemi çeşitleri vardır. İşletim sistemi bilgisayar dahil birçok elektronik cihazda mevcuttur. En çok kullanılan işletim sistemleri hakkında kısaca bilgi edinelim.
Windows İşletim Sistemi
Microsoft şirketi tarafından geliştirilmiştir. Dünya’da en çok kullanılan işletim sistemidir.
Amiga İşletim Sistemi
Kişisel bilgisayarlarda kullanılan işletim sistemidir. Amigaos maksimum performansa sahiptir. Donanımlı ve esnektir.
Pardus İşletim Sistemi
Tübitak tarafından geliştirilmiştir. Milli işletim sistemi olarak bilinir. 2003 yılında piyasaya sunulmuştur.
Chromium İşletim Sistemi
Google Chrome tarafından tasarlanmıştır. Kendine özgü bir ara yüzü vardır. Kullanışlı ve oldukça güvenilirdir.
Android İşletim Sistemi
Linux tabanlıdır. Mobil cihaz ve telefon için geliştirilmiş bir sistemdir. Açık kodludur. Dolayısıyla geliştirilmeye elverişlidir.
